Nghĩa tường minh và hàm ý xuất hiện cả trong văn chương và đời sống giao tiếp hàng ngày của mỗi chúng ta. Vậy bạn hiểu nghĩa tường minh và hàm ý là gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nghĩa tường minh, nghĩa hàm ý và một số lưu ý khi sử dụng.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Nghĩa tường minh là gì?
Nghĩa tường minh hay còn được gọi với tên khác là hiển ngôn. Nó được sử dụng trong câu với chức năng diễn đạt từ ngữ của câu. Nghĩa tường minh được thể hiện rất rõ qua câu nói. Vậy nên ai cũng có thể hiểu được nhanh chóng mà không cần tốn thời gian để suy diễn về nội dung, ý nghĩa.
Vậy khái niệm hàm ý là gì?
Hàm ý cũng được biết đến với các tên gọi khác như hàm ngôn, hàm ẩn. Hàm ý là một phần thông báo trong câu nhưng không được biểu thị, diễn đạt bằng từ ngữ. Người nói, người nghe để hiểu nghĩa sẽ phải suy diễn từ nghĩa của những từ ngữ cấu thành câu.
Tùy từng hoàn cảnh mà hàm ý sẽ được sử dụng với nhiều mục đích như:
- Thể hiện rõ lời mời mọc, muốn rủ rê người khác.
- Cách từ chối.
- Lời thiếu thiện chí, đề nghị kín đáo
Cách hiểu khác về nghĩa tường minh và hàm ý là gì?
Ngoài ra, nghĩa tường minh còn được biết đến với tên phổ thông hơn là nghĩa đen. Cụ thể, nó được thể hiện trong câu, thông qua câu chữ giúp người đọc, người nghe có thể thấy, hiểu được ngay.
Hiểu rõ hơn về nghĩa tường minh và hàm ý
Nghĩa hàm ý hay còn được gọi là nghĩa bóng. Khác với nghĩa đen, nghĩa bóng sẽ không thể nhìn thấy ngay mà người đọc, người nghe cần phải suy ngẫm. Từ đó khám phá ra sự tinh túy ẩn chứa trong từng con chữ.
Trong một câu nhất định luôn có nghĩa tường minh. Nhưng nếu câu đó gồm cả nghĩa hàm ý thì đây mới chính là ý nghĩa quan trọng nhất mà người nói, người viết muốn truyền tải hoặc nhắc đến.
Ví dụ nghĩa tường minh và hàm ý là gì?
Một số ví dụ sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn.
Ví dụ 1:
Ta có câu ca dao như sau:
“ Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng”
Nghĩa tường minh: Nhiễu điều là tấm vải đỏ. Giá gương là bàn thờ. Nghĩa cả câu là tấm vải đỏ phủ lên bàn thờ nhằm thể hiện uy nghiêm và thiêng liêng.
Nghĩa hàm ý: Câu nói muốn khuyên nhủ chúng ta – Những người dân của tổ quốc hãy cùng nhau đùm bọc, biết yêu thương, san sẻ cho nhau từ những điều nhỏ nhặt nhất. Đồng thời phải luôn đoàn kết, cùng nhau xây dựng quê hương đất nước phát triển giàu đẹp và văn minh hơn.
Ví dụ 2:
Cháy nhà mới lòi mặt chuột.
- Nghĩa tường minh hay nghĩa đen trong câu này là: Khi nhà bị cháy những con chuột đang sống lén lút trong nhà phải thoát thân nên đã chạy ra ngoài và bị lộ mặt.
- Còn nghĩa hàm ẩn hay nghĩa bóng trong câu này là: Khi gặp phải những họa nạn, khó khăn trong cuộc sống thì bản chất thực sự của con người mới được lộ ra. Những kẻ vốn chỉ chăm chăm xu nịnh mình lúc này coi như không quen mình và không đưa tay ra giúp đỡ.
Ví dụ 3:
Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
- Nghĩa tường minh: Khi ta để bất kỳ thứ gì gần mực sẽ bị mực làm cho đen đi. Để thứ gì gần đèn sẽ được ánh sáng từ đèn chiếu khiến nó trở nên sáng sủa hơn.
- Nghĩa hàm ý: Trong câu tục ngữ này, mực được dùng để chỉ sự mù mịt, tối tăm. Chúng tượng trưng cho những điều xấu, đức tính và thói quen không tốt trong cuộc sống con người. Còn đèn ở đây tượng trưng cho ánh sáng, cho chân lý, lẽ phải hay những điều tốt đẹp, đúng đắn.
- Câu tục ngữ muốn khuyên nhủ con người chúng ta hãy tránh xa những điều sai trái và xấu xa để hướng đến chân lý, những điều tốt đẹp xấu xa, sai trái, hướng đến những điều tốt đẹp, chân lý đúng đắn để trở thành một con người có ích cho gia đình và xã hội.
Ý nghĩa hàm ý trong văn học và đời sống
Nghĩa hàm ý được sử dụng rộng rãi từ văn học và đời sống nhằm mang đến rất nhiều ý nghĩa như sau:
Nghĩa hàm ý có nhiều ý nghĩa quan trọng trong văn học, đời sống
- Tạo ra các hiệu ứng mạnh mẽ, sâu sắc và nhấn mạnh hơn so với cách nói đơn giản như thông thường.
- Giữ được tính lịch sự, tôn trọng và thể diện của người nói và người nghe.
- Giúp cho câu văn, lời nói thêm hàm súc, ý vị hơn, thể hiện được con người của bạn.
Đặc biệt, sử dụng nghĩa hàm ý còn có thể giúp người nói không phải chịu trách nhiệm về hàm ý được ẩn chứa trong câu nói đó.
Những lưu ý quan trọng khi sử dụng nghĩa tường minh và hàm ý
Khi sử dụng hoặc nghe hàm ý bạn cũng cần chú trọng đến những điều như sau:
- Hàm ý có thể đoán được cũng như hiểu nghĩa một cách dễ dàng, người nghe, người đọc chỉ cần tập trung vào câu chuyện là đã có thể nắm được ý chính rồi.
- Hàm ý cũng có thể được chối bỏ. Bởi người nói sẽ không là người phải chịu trách nhiệm về hàm ý đó. Vậy nên, khi giao tiếp, chúng ta cần lưu ý đến ngôn ngữ biểu đạt và hoàn cảnh cụ thể để việc sử dụng cho phù hợp nhất.
- Nghĩa hàm ý thường được sử dụng nhiều hơn trong văn chương và giao tiếp hơn. Tuyệt đối không nên sử dụng nghĩa hàm ý trong thể loại văn bản hành chính.
Bên cạnh đó, trong những hành động tưởng như bình thường cũng chứa hàm ý sâu xa. Đây là cách sử dụng “hình ảnh” cụ thể, sinh động nhằm diễn đạt ý cho ngôn ngữ nghệ thuật.
Như vậy, chúng tôi đã tổng hợp cho bạn đọc kiến thức về nghĩa tường minh và hàm ý. Nếu thấy bài viết hay và hữu ích, hãy chia sẻ thêm cho bạn bè cùng biết nhé!
